Pandemi birçok konuda yaşam biçimlerimizi etkilemişti. Beni etkileyen en önemli konulardan biri de epey bir süre seyahat edemememdi. Bunu kırdığım ve uzun bir aradan sonra kendimi yine yollarda bulduğum yer Ürdün oldu.

Yolculuk Amman’a varış ile başlamıştı. Açıkçası arkadaşlarım havalimanından beni aldı. Perşembe günü onlar için iş çıkış ve tatil başlangıcı olduğundan biraz trafikli bir yolculuk sonrası kalacağım yere ulaştım ve eşyalarımı bıraktım. Vakit kaybetmeden Al Balad’a ulaşıp cadde ve onun kıvrımlarında dolaşmaya koyulduk. Şehir hareketli, trafik yoğun, kalabalık ve şehirde sarı tonları hâkim. Jebel Al Qala şansımıza yapılacak maraton hazırlıklarından kapalıydı. Roma Tiyatrosu, Kral Abdullah Camiisi, hediyelik dükkânlar ve renkli sokaklar derken biraz da dinlenme vakti geldi.

1960 yılından beri hizmet veren Shahrazad Restaronuna varıyoruz. Gittiğim 44 ülke ama tartışmasız denediğim lezzetlerin en damak tadıma yakın ve başarılı olanı burada yediklerim olduğu söylenebilir. Yemeklerde sıklıkla zeytinyağı, tahin ya da humus ürünleri kullanılıyor. Güzel bir yemek arasından sonra gezmeye devam ediyoruz. Hava artık kararmış, ışık yanmış, kalabalık ve hareketlilik muazzam. Yollarda kumdan şişelere figürler çizen satıcılar var. Biraz sonra oranın bizim İstiklal Caddesine ve Nişantaşı’sı olan mekânlarından geçiyoruz. İnsanların kılıkları ve davranışları bir anda değişiyor. Yoğun bir günün ardından ertesi gün için kendimi dinlenmeye bırakıyorum.

Ertesi gün ilk işimiz Lut Gölü’ne gitmek oluyor. Ona giden yollar sürekli aşağıya doğru iniyor. Bir ara Filistin sınırı ile yakınlaşıyoruz. Yollarda muz bahçelerini ve yatay dallanan çok da uzun olmayan ağaçları görüyorum. Mineral ve tuzluluk oranı yüksek olan bu göle ulaştığımızda deniz seviyesi -350 m değerini görüyoruz. Tabii Lut Kavmi ile ilgili olaylardan da olabilir farklı bir atmosferi var. Bazı insanlar gördüm gölün içine giriyorlardı. Sahilde rengârenk taşlar da bulmak mümkün. Girişinde develer ve atlar turistik amaçlı sizleri beklemekte. Bazıları burada otelde konaklamayı ve göle girmeyi de tercih edebiliyorlar, açıkçası o kadar vaktimiz olmadığından tercih etmedik.

Sonra yola koyuluyoruz Wadi Rum Çölüne. Çöle giden yollar sessiz ve kimsesiz. Araç sayısı az, zaten çevresi alabildiğine taş kütleleri. Girişine vardığımızda biz burada tek miyiz diye düşünmeye başlarken otoparkın kalabalığını görüyorum. 4×4 Toyata arabalarının yoğunlukla kullanıldığı ve turistleri beklediği bir yer burası. Yine turistik amaçlı develer yolun bir diğer tarafında bekliyor. Çölü normal araçla aşmak mümkün değil. Bu nedenle gece kalacağımız yerin aracı bizi alıyor. Öncesinde bizi birkaç noktaya götürüyor. İslamiyet Öncesi taşlara yazılmış yazıların hala görünür olması garip hissettiriyor.

Sonra kanyon arasına giriyoruz ve buradaki yazılara bakıyoruz. Derken servis şoförü bizi bir kum tepesine götürüyor. Yamacında yürümek için önce ayakkabı ve çoraplarınızı çıkarmanız gerek. Turuncu bir kum ve ılık, gün batımına yakın bir vakit. Yamacı tırmanmak bir o kadar zorlayıcı, kuma ufaktan ayaklarınız batıyor ama yumuşacık diğer adımınızı atıyorsunuz, bazen takılıyorsunuz ama öyle pürüzsüz bir yol. Bir an filmlerde alışık olduğunuz o çöl sahnelerin içinde kendinizi hissediyorsunuz.

Kalacağımız Bedevi Kamp yerine varıyoruz. Fransız ağırlıklı bir kafile ve bir iki Amerikanlı ile karşılaştım. Hava kararıyor, akşam yemeği için Ürdün mutfağına ait açık büfelerinden ikramları var. Kaldığımız yerin şanslıyım sıcak suyu da var. Konaklama yerinin sahibi ile tanışıyoruz, derken geceyi aşan sohbetlere dalıyoruz. Tabii siyasette olmazsa olmaz, Türkiye’yi çok seviyorlar. Uzun bir sohbetten sonra yatma vakti geliyor. Gökyüzüne bakıyorum sayılamayacak kadar yıldız ve sanki yerinde de durmuyor, bir canlı gibi, uzun bakınca sanki beni içine alıyor. Kiralanan karavanda yatmaktan vazgeçip yerine battaniyemi alarak geceyi yıldızlara bakarak uyumaya karar veriyorum. İşte bazen sonrasını anlamak için yaşamadan anlatmanın pek tadı kalmıyor. Binlerce seçilir yıldız, anlamaya çalışıyorum gökyüzünü, sürekli hareket halinde sanki gökyüzü. İki yıldız kayıyor farklı zamanlarda. Her yer karanlık, gökyüzü ışıldıyor, ne huzurlu bir yaşam hatırası, uyuyorum.

Sabah gün doğumuna fotoğraf çekmek için erken kalkıyorum, çölde ayakkabısız yürüyorum, zemin hafif serin, garip bir duygu, yapayalnız kilometrelerce uzaklıkta, her şeyden, her koşuşturmacadan, her sesten, ilişkiden yalın haliyle uzakta olmak ve sadelik içinde vücut bulmak. Çölde kahvaltımızı yapıp biraz vakit geçirdikten sonra rotamız Petra oluyor. Yol keyifli, Arap ezgilerini dinleyerek birkaç saat içinde varıyoruz. Petra’nın girişi ama özellikle bu kur değişimlerini de baz alırsak bizler için oldukça pahalı. 760 TL giriş ücreti ödemek az bir tutar gelmedi ama Ürdün’de Petrasız olmaz. Aşağı kıvrımlarıyla inen devasal taş kütlelerinin ve yamaçlarının olduğu bu yerden bir süre yürüyoruz.

Taş kütlelerinin zeminden yarım metre yaklaşık yukarısında oyuklar var, aslında su kanalları olarak kullanılıyormuş. Sonunda meşhur Hazne yapısına varıyoruz. Etrafı kalabalık, türlü turist var. Bedevi çocukları sizlere bir şey satmak ya da rehberlik yapmak için davette bulunuyor. Turistik amaçlı develer, atlar ve eşekler hepsini görebiliyorsunuz. Kocaman bir yer, bütün alanı gezmek isteseniz 3 gün sürüyor, biz ise birkaç önemli noktasını gezmeyi tercih ettik ki o bile kaç saatimizi aldı diyebilirim. İçinde birçok el ürünlerini, peştamelleri, Petra’ya ait renkli taşları satmak için sergileyen dükkânlar, yol tezgâhlarına rastlıyorsunuz. Keza yine turistik amaçlı kullanılmaya bekleyen binek hayvanlar.

Bir başka yapıya varıyoruz, biraz yukarıya doğru çıkmak gerek. Yapının içinde muazzam bir akustik var ama onu bir başka özel kılan detay ise sanki ebru işlemişler gibi doğal olan muhteşem tavanı. Dışı ile ayrı güzel bu yapının içi de böyle güzel detaylara sahip. Yoldan birkaç bu özel desenli taşlardan hatıra için kendime de buluyorum. Petra’dan geri çıkışımız bulunduğumuz noktadan yürüyerek bir saatten biraz fazla sürüyor.

Ertesi gün ise Osmanlı’nın ve 2. Abdülhamid’in hatırasını koruyan Hicaz Demiryollarının Amman Tren İstasyonuna gidiyorum. Şimdilerde aktif kullanılmıyor, sadece özel bazı aktiviteler için izin verilerek kullanılıyormuş. Diğer Arap ülkeleri bu tren yolunu ülkelerinden kaldırmışlar ya da ilgisiz bırakmışlar ama Ürdün’ün bir ucundan diğer ucuna bu yol hala bakımı yapılarak korunuyormuş. 3 kuşak orada çalışan bir Abi ile tanışıyoruz, o bizi burayı gezdiriyor. TİKA’da burada bir müze yapıyor. Bir ucu Üsküdar Harem’de başlayan Haç yolculuğunun Hicaz’a uzanan kolunu, ecdadın bıraktıklarını düşününce bir buruk hissediyorum. Keçe ile döşenen bu raylar, Allah Rasûlü’ne duyulan hürmet ve muhabbet dolayısıyla günün belli saatlerinde gülsuyu ile yıkanırdı.  2. Abdülhamit’in vakfetme yazısını gösteriyorlar. Trenlerin içine giriyorum, türlü hikâyelerin geliş gidişlerini sanki yaşıyorum. Derken makam kompartımanına giriyorum, ne kadar da zarif ve vakur duruşlu işlenmiş bir kompartıman. Çalışanlar evlerine misafir etmek istediler ve birşeyler ikram ettiler, tatlı bir sohbet oluyor. Kahve zaten Türk’lerden çok içiliyor burada ve Türkleri, Osmanlıyı çok seviyorlar.

Ürdün hep gitmek istediğim ve merak ettiğim yerlerden biriydi. Çok güzel bir zamanda tüm güzellikleriyle böyle görme şansımın olması ne kadar şanslı olduğumu bana hissettirdi. Çölü, yıldızları, Petra’sı, lut gölü, hicaz yolları, lezzetli Ürdün mutfağı ve güler yüzlü insanları ezcümle tüm güzellikleriyle kendisini hatırlayacağım.

The pandemic has affected our way of life in many ways. One of the most important issues that affected me was that I could not travel for a long time. Jordan was the place where I broke this and found myself on the road again after a long time.

The journey started with my arrival in Amman. Frankly, my friends picked me up from the airport. Since work and holiday start for them on Thursday, I reached my accommodation after a bit of traffic and left my belongings there. Without wasting any time, we reached Al Balad and wandered around the street and its folds. The city is lively, traffic is heavy, crowded and yellow tones prevail in the city. We are not lucky that Jebel Al Qala was closed for marathon preparations. After the Roman Theatre, King Abdullah Mosque, souvenir shops and colourful streets, it’s time to take a rest.

We arrive at the Shahrazad Restaurant, which has been in service since 1960. I have been to 44 countries, but it can be said that the most suitable and successful of the flavours I have tried are the ones I ate here. Olive oil, tahini or hummus products are often used in meals. After a nice meal, we continue our tour. It’s dark now, the lights are on, the crowd and activity in the city are enormous. There are sellers drawing figures on sand bottles on the roads. A little later, we pass by the places that are our Istiklal Street and Nisantasi. People’s clothes and behaviours change in an instant. After a busy day, I allow myself to rest for the next day.

The first thing we do the next day is to go to the Dead Sea. The roads leading to it go all the way down. We are getting closer to the Palestinian border for a while. I see banana orchards on the roads and not-so-tall trees with horizontal branches. We reach this lake, which has a high mineral and salinity rate. We see the sea level -350 m. Of course, it may have a different atmosphere from the events related to the People of Lot. I saw some people going into the lake. It is also possible to find colourful stones on the beach. At the entrance, camels and horses are waiting for you for touristic purposes. Some may prefer to stay at the hotel and swim in the lake; frankly, we did not choose it because we did not have that much time.

Then we set off to the Wadi Rum Desert. The roads to the desert are quiet and lonely. The number of vehicles is few; the stone masses are already as wide as possible. When we reach the entrance, I start to wonder if we are the only ones here, and I see the crowd in the parking lot. This is a place where 4×4 Toyota cars are used heavily and await tourists. Again, camels for touristic purposes are waiting on the other side of the road. It is not possible to cross the desert with a normal vehicle. For this reason, the vehicle of the place where we will stay overnight takes us. It takes us to a few points first. It feels strange that inscriptions written on Pre-Islamic stones are still visible. Then we enter the canyon and look at the writings here. Then the shuttle driver takes us to a dune. To walk on the slope, you must first take off your shoes and socks. Orange sand and warm, near sunset. Climbing the slope is so challenging, your feet sink into the sand, but then you take the next step on the soft ground, sometimes you are stuck, but it is such a smooth road. For a moment, you feel yourself in those desert scenes that you are accustomed to in movies.

We arrive at the Bedouin camp where we will be staying. I met a predominantly French convoy and a couple of Americans. It is getting dark; the organization offers us open buffets of Jordanian cuisine for dinner. Lucky for the place we stayed, there is also the possibility of hot water. We meet the owner of the accommodation, and then we dive into conversations that go beyond the night. Of course, it is indispensable in politics, they love Turkey very much. After a long conversation, it is time to go to bed. I am looking at the sky with countless stars and it is, as it does not stay in place, like a living thing, when I look at it for a long time, it seems to engulf me.

I decided to give up sleeping in the rented caravan and instead take my blanket and sleep at night looking at the stars. Here, sometimes it is not so good to tell without living to understand the future. Thousands of stars are chosen, I am trying to understand the sky as if the sky is in constant motion. Two stars are falling at different times. Everywhere is dark, the sky is shining, what a peaceful memory of life, I am sleeping.

I wake up early in the morning to take pictures at the sunrise, I walk in the desert without shoes, the ground is slightly cool, and it is a strange feeling, to be miles away alone, away from everything, from every hustle, from every sound, from relationships and to be embodied in simplicity. After having our breakfast in the desert and spending some time, our route is Petra. The road is pleasant, listening to Arabic melodies; we arrive in a few hours. The entrance to Petra is quite expensive for us, especially if we take these currency changes as a basis. Paying an entrance fee of 760 TL was not a small amount, but it would not be possible without Petra in Jordan.

We walk for a while from this place, where there are huge stone masses and slopes that go down with their folds. The stone masses have cavities about half a meter above the ground, originally used as water channels. Finally, we arrive at the famous “Hazne” structure. It is crowded; there are all kinds of tourists. Bedouin children are invited to sell you something or to guide you. You can see camels, horses and donkeys for touristic purposes. It is a huge place, it takes 3 days if you want to visit the whole area, but we chose to visit a few important points, which even took us how many hours. You come across shops and road stalls that display many handicrafts, loincloths and coloured stones belonging to Petra. Likewise, riding animals waiting to be used for touristic purposes. We arrive at another structure, it is necessary to go up a little. There is a magnificent acoustic inside the building, but another detail that makes it special is its magnificent ceiling, which is as natural as if they were made of marbling. This building, which is different from the outside, has such beautiful details inside. I also find myself a few of these specially patterned stones for souvenirs from the road. Our return exit from Petra takes a little over an hour on foot from the point where we are.

The next day, I go to the Amman Train Station of the Hejaz Railways, which preserves the memory of the Ottoman Empire and Abdulhamid II. It is not used actively nowadays; it is only used with permission for some special activities. Other Arab countries have removed this railway from their countries or left it neglected, but this road is still maintained from one end of Jordan to the other, and this road is protected at the same time. We meet an older brother who has been working there for 3 generations, he shows us around this place. TIKA is building a museum here. I feel sad when I think about the arm of the Crucifix journey, which started in Üsküdar Harem, extending to the Hijaz, and what our ancestors left behind. These rails, which were laid with felt, were washed with rose water at certain times of the day due to the respect and love for Hz. Muhammad. They show Abdülhamit II.’s dedication letter. I get into the trains, I feel as if I am experiencing the coming and going of various stories. Then I enter the maqam compartment, what an elegant and dignified carved compartment. The employees wanted to host us in their home and offered something, it was a sweet conversation. Coffee is already drunk here more than the Turks, and they love the Turks and the Ottomans very much.

Jordan was a country that was at the top of the places where I always wanted to go and wondered. It made me feel how lucky I was to have the chance to see it with all its beauties in such a beautiful time. I will remember him with all their beauties, including the desert, the stars, the Petra, the Dead Sea, the roads of Hijaz, the delicious Jordanian cuisine and the smiling people.